Do tego czasu statyny były refundowane w celach profilaktyki wtórnej: kardiolodzy przepisywali je wyłącznie pacjentom, którzy przebyli zawał serca lub udar mózgu. Po przyjęciu nowelizacji ustawy statyny refundowane będzie można przepisywać także w celach profilaktyki pierwotnej – mieszkańcom borykającym się ze wzrostem poziomu tzw. „złego cholesterolu” – lipoprotein o niskiej gęstości (LDL) – we krwi.

Czy większa dostępność statyn może zmniejszyć zapadalność na choroby układu krążenia – główną przyczynę zgonów mieszkańców Litwy? Czy leczenie tymi lekami powoduje skutki uboczne, których należy unikać? Jakie inne innowacje pojawiły się po przyjęciu nowego porządku? Takie jest zdanie trzech uznanych specjalistów chorób układu krążenia.

Kierownik oddziału ambulatoryjnego kliniki w Kownie Litewskiego Uniwersytetu Nauk o Zdrowiu, kierownik działu profilaktyki choroby niedokrwiennej serca prof. Rimvydas Šlapikas:

– Zmiana nakazu refundacji statyn to ogromne zwycięstwo lekarzy i środowiska akademickiego, a także całego systemu opieki zdrowotnej. Wierzę, że doprowadzi to do przełomu w dostarczaniu tych ważnych leków, które pomogą zapobiegać postępowi miażdżycy, zmniejszać liczbę ostrych zespołów niedokrwiennych i zmniejszać śmiertelność.
Chciałbym podkreślić kilka najważniejszych innowacji.

Warunki refundacji dotyczą czterech statyn: atorwastatyny, rosuwastatyny, symwastatyny i fluwastatyny. Możemy wybrać te najpotężniejsze lub te o mniejszym wpływie. Większy wybór statyn jest również ważny, jeśli pacjent nie toleruje żadnej z nich.

Drugą ważną zmianą jest zmniejszenie stężenia cholesterolu lipoprotein o małej gęstości (LDL-C), które można kompensować statynami. Po trzecie, w większości przypadków refundowane recepty na statyny mogą być wypisywane przez lekarzy rodzinnych lub chorób wewnętrznych.

Dlatego dziś możemy skutecznie leczyć statynami zarówno w celu spowolnienia lub nawet zatrzymania powstawania miażdżycy w ważnych tętnicach organizmu, jak i zapobiegania ostrym zdarzeniom niedokrwiennym – zawałowi serca i udarowi mózgu.

Oczywiście właśnie ze względu na większą dostępność statyn nie należy oczekiwać, że zapadalność na choroby układu krążenia w populacji od razu znacząco spadnie. Konieczne jest wzmocnienie leczenia nadciśnienia tętniczego i promowanie korzystnych zmian w stylu życia. Jestem jednak przekonany, że poprawa kontroli cholesterolu poprzez terapię statynami będzie w przyszłości jednym z decydujących czynników zmniejszających śmiertelność z przyczyn sercowo-naczyniowych.

Kardiolog kliniczny dr Santariškii ze Szpitala Uniwersyteckiego w Wilnie. Jolita Badarienė:

– Po rozszerzeniu warunków refundacji statyn większość lekarzy rodzinnych interesuje się warunkami i terminami, w jakich można przepisywać te leki. Jednak strach przed ich przepisywaniem pozostaje, ponieważ przez wiele lat statyny przepisywali wyłącznie kardiolodzy.

Zmiana prawa nie tylko obniżyła limity cholesterolu LDL, powyżej których można przepisywać statyny w profilaktyce pierwotnej i wtórnej, ale wprowadziła także inne innowacje. Na przykład statyny można również przepisywać pacjentom ze stabilną dławicą piersiową. Uwzględniono także choroby neurologiczne, takie jak zawał mózgu, niedrożność i zwężenie tętnic mózgowych i okołomózgowych, przejściowe ataki niedokrwienne i powiązane zespoły. W takim przypadku stosowanie statyn rozpoczyna neurolog, a leczenie może kontynuować lekarz internista lub lekarz rodzinny.

Według badań teoretycznych i badań klinicznych obniżenie poziomu cholesterolu we krwi zmniejsza ryzyko śmierci z powodu choroby niedokrwiennej serca. Dlatego spodziewam się przełomu w liczbie pacjentów, którzy będą przyjmować statyny i lekarzy, którzy nie będą bali się przepisywać tych leków.

Jednak oczywiste jest, że samo przyjmowanie leków nie wystarczy, aby zapobiec chorobom układu krążenia.

Bardzo ważny jest zdrowy tryb życia: aktywność fizyczna, regularne przestrzeganie zasad diety śródziemnomorskiej – spożywanie dużej ilości warzyw, ryb, używanie oliwy z oliwek, ograniczenie spożycia cukru, soli i czerwonego mięsa. Litwa powinna także ograniczyć spożycie alkoholu i nauczyć się godzić odpoczynek z pracą.

Szpital Marynarski w Kłajpedzie Kierownik Pracowni Diagnostyki i Leczenia Arytmii Serca prof. wykwalifikowany dr Algimantas Kirkutis:

– Pochwały płynące z Zachodu, że nawet osoby otyłe przyjmujące statyny rzadziej chorują na choroby serca i naczyń, są prawdziwą prawdą, ponieważ leki te obniżają poziom „złego cholesterolu” we krwi.

Jak każdy lek, statyny mają dość wyraźne skutki uboczne. Ale dla pacjentów z wysokim poziomem cholesterolu we krwi są one ratunkiem. Wszystkie leki są truciznami i tylko określona dawka ma działanie lecznicze. Nie ma leku, który nie miałby skutków ubocznych dla organizmu.

Alternatywą dla statyn jest zdrowa dieta. Należy zapomnieć o pokarmach zawierających dużo cholesterolu, czyli produktach pochodzenia zwierzęcego: tłustej wieprzowinie, nabiale, żółtkach jaj – sprzyjają one gromadzeniu się „złego cholesterolu” w naczyniach krwionośnych.

Drugą alternatywą jest aktywność fizyczna. Kiedy dana osoba uprawia sport, organizm wykorzystuje cholesterol jako substancję energetyczną, dzięki czemu gromadzi się go mniej. Musimy także nauczyć się radzić sobie ze stresem: stres zwiększa poziom cholesterolu.