Jak zapowiada Polska Pamięć Historyczna instytutszczątki 14. żołnierzy zostały odnalezione przez Instytut Badawczo-Rozpoznawczy Instytutu podczas akcji poszukiwawczych na Litwie we wrześniu. Z zebranych danych historycznych wynika, że są to pozostałości po wojnach polsko-litewskich. Żołnierze zginęli w konflikcie polsko-litewskim w latach 1919-20.
W masowym grobie znaleziono również elementy odzieży, w tym mundury wojskowe.
„Lazdėnai to obszar około 30 km na północny zachód od Wilna, w pobliżu linii kolejowej Wilno-Kowno. W 1920 r. w pobliżu miało miejsce jedno z ostatnich starć konfliktu polsko-litewskiego w latach 1919-1920. Tutaj zginęli i zostali pochowani w masowa mogiła w pobliżu linii kolejowej Wilno-Kowno.
W 1938 r., po wznowieniu stosunków dyplomatycznych między Rzecząpospolitą Polską a Republiką Litewską, kolejarze nadzorujący stację kolejową Lazdėnai wraz z dowódcą korpusu straży granicznej Lazdėnai uporządkowali zapomniane miejsce pochówku. Postawiono nagrobek z krzyżem, wokół którego posadzono białe akacje” – czytamy na stronie Polskiego Instytutu Pamięci Historycznej.
W czasach sowieckich o cmentarzu zapomniano. Dopiero w 2018 roku w Centralnym Archiwum Państwowym Litwy pojawiły się dane o żołnierzach Armii Litewskiej pochowanych w Wilnie, Trokach, Varėnie, Dūkšte, Maišiagala, Lazdėnai itp. wschodnie regiony Litwy.
Następnie przesłuchano również mieszkańców Lazdėnai, którzy wskazali możliwe miejsce pochówku w pobliżu stacji. Miejsce to otrzymało status ochrony czasowej w 2019 r., informacja została przekazana gminie Elektrėnai, na której terytorium znajdują się Lazdėnai.
Jednak wykopaliska, które odbyły się pod koniec 2021 roku, nie przyniosły spodziewanych rezultatów – we wskazanym miejscu nie znaleziono szczątków okolicznych mieszkańców.
Fot. Polski Instytut Pamięci Historycznej/Archeolodzy odnaleźli szczątki 14 żołnierzy w masowym grobie w Lazdėnai
W tym roku, dzięki staraniom Konsulatu RP w Wilnie, do poszukiwań włączyło się Biuro Badań i Identyfikacji Polskiego Instytutu Pamięci Historycznej. Po ponownym zbadaniu materiału archiwalnego i kartograficznego ustalono dokładniej ewentualne miejsce pochówku.
13 września podczas badań archeologicznych odkryto wspólny grób żołnierzy litewskich i polskich. Prace prowadzono we współpracy z litewską archeolog Dianą Oleinik i wolontariuszami z organizacji „Odra-Niemen”.
„Praktykujący Twitter. Profesjonalny introwertyk. Hardkorowy znawca jedzenia. Miłośnik sieci.
