W tym roku mija pięćdziesiąta rocznica spalenia Romasa Kalanty w proteście przeciwko rządowi sowieckiemu w Kownie. Aby upamiętnić to wydarzenie i inne sposoby stawiania oporu Sowietom w Muzeum Wielkiej Wojny im. Witolda w Kownie 3 maja. Wystawa „Kalejdoskop opozycji wobec władzy komunistycznej” będzie czynna do 29 maja. Wstęp na wystawę jest bezpłatny.
O działalności ruchów opozycyjnych i środkach, jakimi dysponują w walce o wolność, opowie wystawa zorganizowana przez Centrum Badań nad Demokracją im. Andrieja Sacharowa na Uniwersytecie Witolda Wielkiego.
„Jedną z najważniejszych rzeczy w obronie ruchu praw człowieka było przekazywanie informacji o aresztowaniach sowieckich więźniów politycznych i walce o wolność zarówno dla miejscowej ludności, jak i społeczeństwa zachodniego poprzez niezależne publikacje, gazety, dokumenty, różne atrybuty , fotografie i taśmy”, Dyrektor Centrum im. Sacharowa prof. Robert van Warren, który sam przeniósł niezależną prasę od rosyjskich dysydentów do ludzi Zachodu w czasach sowieckich.
Wystawa „Kalejdoskop opozycji wobec władzy komunistycznej” da publiczności możliwość zapoznania się z egzemplarzami self-publishingu (po rosyjsku „samizdat”) oraz obejrzenia niepublikowanych modeli niezależnej prasy sowieckiej. Zwiedzający będą mogli również zobaczyć symbole opozycji Litwy, Polski, Czechosłowacji (od 1992 r. Czechy i Słowacja) oraz Ukrainy.
Część eksponowanego na wystawie materiału zebrał Petras Vaitiekūnas – fizyk litewski, który czynnie uczestniczył w działalności Sąjūdisa, jednego z sygnatariuszy Aktu Niepodległości Republiki Litewskiej z 11 marca. Pod koniec lat 80. P. Vaitiekūnas zorganizował druk setek niezależnych publikacji z całego ZSRR, nawet z południowego Sachalinu. Później był ambasadorem Litwy na Ukrainie w latach 2013-2014. Odbyły się protesty na Majdanie.
„W tym roku mija pięćdziesiąta rocznica śmierci rabina Kalanty (15 maja 1972). Byli już młodzi ludzie, którzy poświęcili swoje życie przed Rzymem – w 1968 roku. Student Jan Palach spłonął w Pradze w proteście przeciwko sowieckiej inwazji na Pragę w 1969 r. za jego przykładem, a także w proteście przeciwko sowieckiej inwazji na Czechosłowację na Łotwie próbował spalić Ripsa Eliyahu. Przeżył, trafił do więzienia. Wszystkich będzie specjalny dział poświęcony pamięci, a także będziemy dyskutować ich opór na dorocznej konferencji Andrieja Sacharowa w dniach 13-14 maja br., która odbędzie się w Kownie i odwiedzi go sam E.Rips” – powiedział prof. R. van Warrena.
Według organizatorów wystawy najnowsza historia pokazuje, że walka o wolność się nie skończyła, dlatego na kijowskim Majdanie pojawią się autentyczne wystawy z protestów, które miały miejsce dziewięć lat temu.
Zwiedzający będą mogli również zobaczyć niektóre urządzenia wykorzystywane do produkcji niezależnych publikacji w Czechosłowacji i na Węgrzech. Będzie też dział poświęcony wolnemu związkowi Solidarność w Polsce, który zagrażał dominacji partii komunistycznej.
Na wystawie znajdują się artefakty z Biblioteki Libri Prohibiti w Pradze, a także z archiwów Europejskiego Centrum Solidarności w Gdańsku i Uniwersytetu w Bremie.
